اگر می خواهید یک سفر کامل را تجربه کنید که در آن هم بازدید از آثار و اماکن تاریخی و موزه های متنوع و هم لذت بردن از تماشای مناظر طبیعی را تجربه کنید، باید به تبریز بروید. تبریز به عنوان یکی از مهمترین شهرهای ایران به خاطر داشتن جاذبه های گردشگری مختلف و منحصربفرد به یکی از مقاصد اصلی سفر تبدیل شده است.
برای خاطره انگیزتر شدن سفرتان بهتر است از قبل اطلاعاتی راجع به مکان های دیدنی تبریز کسب کنید. اگر قصد سفر به تبریز را دارید پیشنهاد می کنیم تا انتهای این مطلب همراه هارا گدیم باشید. در این مطلب به معرفی جامع و کامل جاذبه های توریستی تبریز می پردازیم.
جاذبه های تاریخی تبریز
تبریز با قدمتی بیش از 3 هزار سال یکی از تاریخی ترین شهرهای ایران است که یادگاری های مختلفی از دوران های گذشته در خود دارد. با سفر به تبریز انگار یک سفر به دل تاریخ را تجربه خواهید کرد که شاید به بهترین سفر عمرتان تبدیل شود. آثار باستانی، عمارت ها و خانه های تاریخی با معماری باشکوه، مساجد تماشایی و بی نظیر، سازه های عجیب و … همه دست به دست هم داده اند تا شما را با تاریخ پربار تبریز آشنا کنند.
ارگ علیشاه
ارگ علیشاه یکی از مهمترین جاذبه های توریستی تبریز است که ارزش تاریخی بسیار زیادی دارد. این بنای مرتفع درواقع باقی مانده دیوار مسجدی عظیم و قدیمی است که با نام ارگ تبریز نیز شناخته می شود. بنای اولیه ارگ باشکوه تبریز در سال های 716 تا 724 هجری قمری توسط یکی از وزیران ایلخانی به نام تاج الدین علیشاه گیلانی ساخته شد.
در طی دوران های مختلف ارگ تبریز با توجه به اقتضای زمان کاربری های متفاوتی داشته است. برای مثال در زمان قاجاریه، همزمان با آغاز جنک های ایران با روسیه و انگلیس، ارگ یا همان مسجد علیشاه به انبار و ارگ نظامی محل ستاد فرماندهی جنگ ارتش ایران تبدیل شد. در زمان مشروطیت نیز این مسجد تاریخی سنگری محکم برای مبارزان آزادیخواه مانند ستارخان و باقرخان بود.
این یادگار 700 ساله تنها قسمت به جای مانده از دیوارهای عظیم و محراب بلند شبستان جنوبی مسجد است. دیگر بخش های ارگ به مرور زمان و در اثر عوامل مختلف مانند زلزله و جنگ تخریب شده اند. ارگ علیشاه تبریز در سال 1310 هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
معماری ارگ علیشاه یکی از شاهکارهای هنر معماری ایران محسوب می شود که به سبک ایرانی-مغولی معروف است. در طراحی و ساخت این ارگ شیوه آذری که یک سبک معماری ایرانی پس از اسلام است را می توانید مشاهده کنید. بقایای این ارگ شامل سه دیوار بلند است که به صورت یک ایوان می باشند و درواقع تشکیل دهنده ایوان طاق پوش و طاق استوانه ای عظیمی هستند. این بخش از ارگ به عنوان شبستان و عنصر اصلی مسجد علیشاه شناخته می شد. عرض این بنای به یادگار مانده از 700 سال قبل، 30 متر و ارتفاع آن 26 متر است. عرض یا ضخامت دیوارها نیز 10 متر می باشد.
بازار بزرگ
بازار تبریز یکی از بزرگترین بازارهای سرپوشیده دنیا می باشد که در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است. این بازار تاریخی با معماری منحصربفرد و باشکوه شما را مبهوت خود می کند و قدم زدن در آن می تواند به خاطره انگیزترین بخش سفرتان به تبریز تبدیل شود.
به جرات می توان گفت بازار سرپوشیده تبریز با مساحت یک کیلومتر مربع، وسیع ترین بازار تاریخی ایران است. این مجموعه شگفت انگیز دارای 20 راسته، 25 تیمچه، 5500 حجره، 35 سرا، مساجد، حمام ها و کاروانسراهای مختلفی می باشد. قدمت و پیشینه بازار تبریز دقیقا مشخص نیست اما جهانگردان و تاریخ نگاران زیادی که از قرن چهارم هجری قمری تا دوران قاجار از آن بازدید کردند، اطلاعات مختلفی ارائه داده اند.
این بازار که در دوران های مختلف یکی از مهمترین مراکز داد و ستد محسوب می شده، در سر راه جاده ابریشم قرار داشته و به همین دلیل از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده است. اوج رونق بازار تبریز را می توان در عصر ایلخانی و همزمان با انتخاب تبریز به عنوان پایتخت ایران در نظر گرفت. این بازار سنتی و بزرگ در طول سال های مختلف بر اثر عوامل گوناگونی همچون زلزله دچار تخریب شده و مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. درواقع قدمت بازار کنونی تبریز به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجار بازمی گردد.
در سفر به تبریز حتما از این بازار حیرت انگیز بازدید کنید و علاوه بر لذت بردن از معماری جذاب آن، می توانید کالاها و اجناس متنوع و باکیفیتی همچون فرش و قالیچه های دستبافت، صنایع دستی، محصولات چرمی، طلا و جواهر، پارچه و … را تهیه کنید.
مسجد کبود
مسجد کبود را می توان به عنوان یکی از مهمترین بناهای تاریخی و جاذبه های توریستی تبریز در نظر گرفت. این مسجد به یادگار مانده از دوران حکومت آق قویونلوها، اوج هنر معماری اسلامی را به نمایش می گذارد. کاشی کاری های چشم نواز به رنگ آبی مسجد کبود در دنیا بی نظیر محسوب شده و قطعا شما را شگفت زده خواهند کرد.
در سال 870 هجری قمری (845 هجری شمسی) به دستور سلطان ابوالمظفر جهانشاه از قدرتمندترین پادشاهان قراقویونلوها، عمارتی وسیع به نام مظفریه ساخته می شود. مسجد کبود که براساس کتیبه ای نصب شده بر سردر ورودی آن قدمتی 600 ساله دارد، بخشی از این عمارت باشکوه محسوب می شده است.
این مسجد بخش های مختلفی با کاربری های گوناگونی داشته که متاسفانه به مرور زمان بر اثر عوامل مختلف مانند زلزله، جنگ و … تخریب شده اند. معماری این مسجد زیبا ترکیبی از سبک معماری اسلامی و آذری است که می توان آن را با معماری مسجد گوهرشاد مشهد مقایسه کرد. بنای این مسجد مربعی و چهارگوش بوده و برای ساخت آن از آجر و سنگ مرمر استفاده شده است. در صحن حیاط مسجد کبود یک حوض قرار دارد و در اطراف صحن شبستان ها واقع شده اند.
بنای اصلی مسجد با ستون هایی که 12 متر از یکدیگر فاصله دارند، در مقابل صحن و رو به قبله ساخته شده است. در گذشته بالای این بنای اصلی یک گنبد آجری وجود داشته که در اثر زلزله تخریب و اکنون گنبد جدید جایگزین آن شده است. همچنین گنبدی کوچک در زیر گنبد اصلی داخل بنای مسجد وجود دارد که از زیبایی حیرت انگیزی برخوردار است.
اصلی ترین دلیل جذابیت مسجد کبود، تزئینات داخلی آن است که شامل کاشی کاری آبی یا همان به رنگ کبود، سنگ های فیروزه ای، سنگ مرمر، نقاشی با آب طلا، کتیبه های منقش به آیات قرآن، طرح های اسلیمی و هندسی، خطاطی های ثلث، نستعلیق و نسخ و تصاویر و طرح های رنگی مختلف می باشد. این مسجد جزو چهار مسجد تزئین شده با کاشی های آبی در جهان محسوب می شود که دارای بخش های گوناگونی همچون سردر ورودی، گنبدها، سردابه، صحن ها و رواق ها است.
عمارت شهرداری
از دیگر جاذبه های تاریخی تبریز می توان عمارت شهرداری اشاره کرد که در فاصله سال های 1314 تا 1320 هجری شمسی ساخته شده است. این عمارت سه طبقه از معماری منحصربفردی برخوردار بوده و اگر از بالا به آن نگاه کنید طرح یک عقاب در حال پرواز را مشاهده خواهید کرد. دیوارهای این عمارت از آجر و ملات ماسه و آهک است و نمای خارجی آن از سنگ تراشیده شده می باشد.
این بنا از ابتدا به عنوان یک محل اداری و برای استقرار شهرداری تبریز احداث شد و در حال حاضر نیز همچنان به عنوان پایگاهی مهم برای فعالیت های شهرداری محسوب می شود. شما می توانید در حین بازدید از عمارت شهرداری، از نخستین موزه شهر و شهرداری کشور نیز که در این مجموعه تاریخی قرار دارد دیدن کنید. تالارهای مختلفی در این موزه برای نمایش آثار ارزشمندی همچون فرش، خط و خوشنویسی، دوربین های قدیمی، اسناد قدیمی بلدیه تبریز، هدایای مقامات و شخصیت های خارجی، ظروف چینی، کتب خطی و … در نظر گرفته شده اند.
ربع رشیدی
یکی از جاذبه های تاریخی تبریز که نشان دهنده قدمت و پیشینه بالای این شهر است، ربع رشیدی نام دارد. ربع رشیدی بقایای بنایی شگفت انگیز است که به عنوان اولین و بزرگترین دانشگاه بین المللی ثبت شده در جهان شناخته می شود. این اثر شکوه فرهنگ و تمدن ایرانی را به رخ جهانیان می کشد که هنگام بازدید از آن حس غرور و افتخار به شما دست خواهد داد.
ربع رشیدی از جمله بناهای زمان حکومت مغول ها است که به همت خواجه رشید الدین فضل الله همدانی، وزیر غازان خان، ساخته شده است. ربع رشیدی را از نظر معماری می توان یک شهر کوچک در نظر گرفت که شامل بخش های مختلف مانند دانشگاه، مدرسه، مجتمع های مسکونی، مسجد، کتابخانه، بیمارستان، دارالایتام، مهمانسرا، حمام و … بوده است.
ائل گلی
اگر دوست دارید در سفر به تبریز همزمان از یک اثر تاریخی بازدید نموده و در محیطی دلنشین و جذاب اوقات خاطره انگیزی را سپری کنید باید به سراغ ائل گلی بروید. باغ ائل گلی را می توان مهمترین و معروف ترین جاذبه توریستی تبریز در نظر گرفت که از ارزش تاریخی و جذابیت بالایی برخوردار است.
ائل گلی را که با نام شاه گلی نیز می شناسند در واقع استخر مخصوص شاهان صفوی و قاجاری است که اکنون به پارکی بزرگ تبدیل شده است. این گردشگاه و تفرجگاه قدیمی در ابتدا یک استخر بزرگ به عنوان منبع ذخیره آب در زمان آق قویونلوها محسوب می شده است. سپس در دوره حکومت صفویه به مجموعه ای تفریحی جهت استراحت شاهان تبدیل می شود.
در وسط دریاچه ائل گلی عمارتی باشکوه به شکل کلاه فرنگی و با معماری هشت ضلعی قرار دارد که به کاخ ائل گلی مشهور است. این عمارت تاریخی محل سکونت پادشاهان و همراهان آنها محسوب می شده است که برای تفریح و خوشگذرانی به ائل گلی می آمدند. همچنین در این محل از مهمانان خارجی و بزرگان و شخصیت های مهم نیز پذیرایی می شده است. بنای اولیه عمرات ائل گلی در سال 1346 تخریب شده و سپس یک بنای جدید به همان شکل در همان محل احداث می شود. امروزه این عمارت به عنوان یک رستوران سنتی جذاب فعالیت می کند.
در بازدید از پارک ائل گلی علاوه بر گشت و گذار در دل تاریخ می توانید از امکانات و تفریحات متنوعی همچون قایق سواری، پیاده روی، دوچرخه سواری، رستوران، کافی شاپ، شهربازی، مجموعه ورزشی و … استفاده کنید و اوقات خوشی را برای خود رقم بزنید.
خانه پروین اعتصامی
پروین اعتصامی یکی از بزرگترین و معروف ترین شاعران کشور است که در تبریز چشم به جهان گشود. خانه پدری این شاعر که قدمت آن به دوره پهلوی بازمی گردد، یکی از جاذبه های تاریخی مهم تبریز محسوب می شود. این خانه قدیمی از معماری زیبایی برخوردار بوده و به صورت آجری ساخته شده است.
خانه پروین اعتصامی تبریز در حدود 1300 مترمربع مساحت دارد و از حیاطی با صفا و بزرگ به مساحت 920 متر و ساختمانی دو طبقه تشکیل شده است. پنج اتاق، دو بهارخواب، آب انبار، زیرزمین، حوض خانه، یک سالن و … بخش های مهم این عمارت محسوب می شوند که طراحی و تزئینات زیبایی دارند.
خانه ثقه الاسلام
خانه ثقه الاسلام یکی دیگر از خانه های تاریخی و جاذبه های توریستی تبریز است که محل زندگی عالمی بزرگ به نام میرزا علی آقای تبریزی می باشد. ایشان از مبارزین معروف مشروطیت در تبریز محسوب می شوند که در سال 1330 هجری قمری در روز عاشورا به دست روس ها اعدام می گردد.
خانه ثقه الاسلام عمارتی منحصربفرد متعلق به دوره قاجاریه و پهلوی است که به خاطر معماری باشکوهش، گردشگران زیادی را جذب خود می کند. این بنای سه طبقه دارای قاب بندی آجری بوده و از بخش های مختلفی متشکیل شده است. این عمارت که در سال 1381 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، در سال های گذشته به عنوان آموزشگاه هنرهای سنتی مورد استفاده قرار می گرفته است.
خانه بهنام
خانه بهنام که در حال حاضر بخش اداری دانشگاه هنر اسلامی تبریز در آن مستقر شده، عمارتی تاریخی متعلق به اواخر دوره زندیه است. این خانه جذاب در زمان ناصرالدین شاه مورد بازسازی قرار می گیرد و از نقاشی های ظریف و چشم نوازی برای تزئینات آن استفاده می شود.
همانند بسیاری از خانه های قدیمی معماری خانه بهنام نیز شامل دو حیاط اندرونی و بیرونی و یک ساختمان اصلی و یک ساختمان کوچکتر است. پنجره های ارسی با شیشه های رنگی، ایوان ستون دار، اتاق های گوشواره ای، تزئینات گچ بری، نقاشی، مقرنس کاری و … باعث جذابیت و زیبایی این عمارت شده اند.
اگر از علاقمندان به خانه های تاریخی هستید پیشنهاد می کنیم فرصت بازدید از خانه بهنام تبریز را از دست ندهید. با ورود به این عمارت قطعا از زیبایی بیش از حد آن شگفت زده خواهید شد.
خانه صرافلار
برای علاقمندان به هنر سفالگری، خانه صرافلار تبریز می تواند مکانی هیجان انگیز و دوست داشتنی باشد. این عمارت تاریخی که به عنوان نمایشگاه دائمی سفال تبریز شناخته می شود، درواقع خانه ای قدیمی متعلق به اواخر دوره قاجار است.
معماری شگفت انگیز با ستون های گچ کاری شده، حیاط حوض دار، درب و پنجره های چوبی، و تزئینات هنرمندانه سبک قاجاری خانه صرافلار قطعا شما را مجذوب خواهد کرد. این جاذبه تاریخی تبریز پس از مرمت و بازسازی در سال 1381 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
کلیسای مریم مقدس
کلیسای سنت ماری یا مریم مقدس با قدمتی چند صد ساله را می توان یکی از خاص ترین جاذبه های توریستی تبریز نامید. این کلیسا که از قدیمی ترین و بزرگترین کلیساهای تبریز به شمار می رود، محل برگزاری مراسم مذهبی ارمنیان ساکن تبریز است.
با توجه به معماری سردر کلیسا که به سبک معماری دوره ایلخانی است و همچنین اشاره مارکوپولو در سفرنامه خود، می توان گفت قدمت کلیسای مریم مقدس تبریز به زمان حکومت ایلخانان مغول می رسد. این بنای ارزشمند در زمان های مختلف دچار آسیب شده که در عصر صفوی مورد مرت و بازسازی قرار می گیرد.
معماری شگفت انگیز کلیسای سنت ماری تبریز به سبک معماری ارمنی با پلان صلیبی شکل است. در قسمت ورودی اصلی کلیسا یک اتاق با هشت ستون سنگی ساخته شده که دو ناقوس روی آن نصب شده است. داخل کلیسا نیز همانند سایر کلیساهای ارمنی اتاقی با چهار ستون سنگی و یک گنبد مرکزی روی آنها وجود دارد.
قطعا هنگام ورود به این کلیسا تزئینات و تصاویر زیبایی که بر روی دیوارها قرار دارند اولین چیزی هستند که نگاه شما را مجذوب خود می کنند. این تصاویر جذاب شامل نقاشی هایی از حضرت مریم، حضرت عیسی، حواریون و قدیسان مسیحی است. همچنین تابلوهایی تاریخی از نقاشی روی چرم و کرباس وجود دارند که در نوع خود کم نظیرند.
در محل این کلیسای شگفت انگیز موزه ارامنه با آثار و اشیا تاریخی باارزش دایر است. شما می توانید در این موزه از وسایل مختلفی که نشان دهنده فرهنگ ارامنه است بازدید کنید. از مهمترین این اشیا می توان به کتاب های چاپی و خطی به زبان های ارمنی، فارسی و عربی، مجسمه ها، سکه ها، سلاح ها، ظروف نقره ای، نگین ها، زیورآلات، ظروف مسی، ظروف چینی، آثار هنری چوبی، ناقوس ها و زنگ های قدیمی اشاره کرد.
حمام نوبر
حمام نوبر که با نام حمام وزیر نیز شناخته می شود، یکی دیگر از جاذبه های تاریخی به یادگار مانده از دوران قاجار در تبریز است. این حمام از نمونه های بی نظیر حمام ایرانی محسوب می شود که از معماری باشکوه و فوق العاده زیبایی برخوردار است. حمام نوبر دارای دو بخش اصلی سربینه یا رختکن با فضایی هشت ضلعی و طاق بندی شده با گنبد، ستون های سنگی، حوض هشت گوشه مرکزی و سکوهای مختلف و گرم خانه با طاق و گنبدی بزرگ به همراه ستون ها و سرستون های سنگی مقرنس کاری است.
این حمام طی دوران های مختلف مورد بازسازی قرار گرفته و کاربری اولیه خود را حفظ کرده بود. اما پس از مرمت در سال 1378 و ثبت در آثار ملی ایران به عنوان یک اثر تاریخی، به سفره خانه ای سنتی تبدیل شد. درواقع حمام نوبر اولین و بزرگتری نسفره خانه سنتی تبریز است که امروزه با نام سفره خانه شهریار شهرت دارد.
قبرستان پینه شلوار
اگر دوست دارید در سفر به تبریز از مکانی عجیب و تاریخی بازدید کنید، باید به سراغ قبرستان پینه شلوار بروید. این قبرستان که با نام قبرستان شادباد مشایخ نیز شناخته می شود قدمتی دیرینه دارد و متعلق به دوران پیش از اسلام است. در این قبرستان باستانی سه نوع سنگ قبر وجود دارد که عجیبترین آنها سنگ قبرهایی به شکل آلت تناسلی مردانه و زنانه است.
این سنگ ها همانند سنگ های قبرستان معروف خالد نبی هستند که هیچگونه کتیبه یا نوشته ای ندارند. نوع دوم سنگ قبرها که از جنس سنگ خارا هستند، به شکل سنگ هایی هستند که در شهرهای دیگر همچون اهر، اردبیل، مراغه و … می توان مشاهده کرد. این سنگ ها ساده و بدون الفبا و نوشته هستند و فقط برخی از آنها دارای شکل و نمادهایی مانند سنگ قبرهای ارامنه آرامستان مریم ننه مارالان می باشند.
نوع سوم سنگ قبرهای این جاذبه توریستی تبریز، اسلامی بوده و دارای متن و تاریخ جدید هستند. اندازه این سنگ ها کوچکتر بوده و مشخصات مانند سال تدفین و … با خط کوفی نوشته شده است. البته سنگ قبرهای امروزی نیز در این قبرستان مشاهده می شوند که مربوط به اموات عصر حاضر روستای نزدیک هستند.
قبرهای قدیمی مکان مشخصی ندارند و بسیاری از سنگ های آنها تخریب یا در طول زمان توسط افراد ناشناس و سودجو غارت شده اند. افراد مهم، مشایخ و عرفای معروف قرون 7 تا 9 هجری قمری در قبرستان پینه شلوار تبریز به خاک سپرده شده که می توان از مهمترین آنها به سلطان اویس بن امیر شیخ حسن بزرگ ایلکانی (دومین سلطان جلایریه) اشاره کرد.
مدرسه رشدیه
مدرسه رشدیه یکی دیگر از اماکن قدیمی و جاذبه های تاریخی شهر تبریز می باشد که به عنوان اولین مدرسه با سبک جدید شناخته می شده است. این مدرسه در سال 1301 هجری قمری توسط میرزا حسن رشدیه ملقب به پدر فرهنگ نوین و بنیانگذار مدارس به سبک جدید ساخته شده است. میرزا حسن از تحصیل کرده های دارالمعلمین بیروت به شمار می رفت که توسط فرانسویان تاسیس شده و دارای شیوه های نوین تدریس بود.
وی پس از بازگشت به ایران یکی از این روش ها را که آموزش الفبا به شکل صوتی بود جایگزین روش های قدیمی کرد. همچنین از دیگر اقدامات او آموزش آسان بدون خشونت بود که بسیار مورد توجه خانواده ها قرار گرفت. تغییر سیستم آموزشی و شکل کلاس ها با قرار دادن میزو نیمکت و تخته سیاه موجب شد مکتب داران که اوضاع را به ضرر خود می دیدند اعتراضات گسترده ای را انجام دهند.
این اعتراضات همراه با حمله به مدارس رشدیه و خشونت همراه بود که در نهایت وی در اثر چندین بار زخمی شدن و عدم حمایت از طرف شاه، تصمیم به ادامه ندادن راه خود گرفت. اما در دوران پهلوی و پس از تصویب قانون تاسیس مدارس نوین رضا شاه از او دعوت کرد تا به تبریز برگردد و مدرسه بزرگی را راه اندازی کند.
علاوه بر داستان و سرگذشت این مدرسه، معماری آن نیز از جذابیت خاص خود برخوردار است. معماری بنای مدرسه رشدیه به سبک پهلوی بوده و از ساختمانی دو طبقه تشکیل شده است. این مدرسه دارای بخش های مختلفی همچون آزمایشگاه، کتابخانه، کارگاه صنایع و … می باشد. نمای بنای مدرسه رشدیه از آجرکاری بسیار هنرمندانه و زیبایی برخوردار است و حیاط وسیع آن فضایی دلنشین دارد.
مقبره دو کمال
یکی دیگر از جاذبه های توریستی تبریز مقبره دو کمال است که آرامگاه یک شاعر و یک نقاش معروف می باشد. در این مکان کمال الدین مسعود خجندی از شاعران نامدار قرن هشتم و نهم هجری و کمال الدین بهزاد از نقاشان و نگارگران مشهور قرن دهم هجری به خاک سپرده شده اند.
علاوه بر این دو شخص، در مقبره دو کمال هنرمندان تبریزی دیگری نیز مانند نظام الدین سلطان محمد نقاش، مولانا طوسی، استاد سلطان محمد مجلد و … دفن شده اند. این مقبره که درواقع در قبرستانی تاریخی و گمانم واقع شده در سال 1350 کشف و توسط انجمن آثار ملی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. سپس در دهه 1390 سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تبریز مجموعه ای زیبا به سبک سنتی در این مکان احداث نمود و آن را به عنوان دانشگاه دو کمال یا مرکز آموزش نگارنگری نامگذاری کرد.
برج خلعت پوشان
برج خلعت پوشان یکی از آثار تاریخی منحصربفرد بازمانده از دوران صفویه در تبریز است. این بنا از قدیمی ترین برج های تبریز محسوب می شود که در زمان صفویه به عنوان محل دادن انعام و خلعت از طرف حکومت به شاهزادگان، حاکمان و مردم شهر کاربرد داشته است.
معماری برج خلعت پوشان تبریز به شکل یک استوانه بلند است که دارای سه طبقه می باشد. برای ساخت این برج از آجر استفاده شده و شما می توانید سبک آجرکاری هنرمندانه دوره صفویه را در این برج مشاهده کنید. درب و پنجره های چوبی با شیشه های رنگی نیز جذابیت و زیبایی برج خلعت پوشان را چند برابر کرده اند.
برج آتشنشان
شاید شما هم بدانید که اولین بلدیه کشور در تبریز تاسیس شد. همزمان با تاسیس بلدیه نخستین آتشنشانی ایران نیز به وجود آمد. برج آجری آتشنشان با ارتفاع 23 متر یکی از سازه های اواخر دوره قاجاریه است که در اصل یک برج دیده بانی محسوب می شود.
در این برج که دارای هشت نورگیر در جهات مختلف است، نگهبانانی کشیک داده تا در صورت مشاهده آتش سوزی و شناسایی محل آن، زنگ مخصوص بالای سقف را به صدا در می آوردند. با صدای زنگ آتشنشانان تبریزی سریعا خود را به محل اتفاق رسانده و با استفاده از وسایل و آب موجود در آب انبار نزدیک عملیات اطفا حریق را انجام می دادند.
مسجد جامع
مسجد جامع یکی از مهمترین جاذبه های توریستی تبریز محسوب می شود که متعلق به دوران حکومت سلجوقیان تا زمان فرمانروایی قاجاریان است. مسجد جامع تبریز که با نام های مسجد جمعه و مسجد جامع کبیری نیز شهرت دارد، در قرن پنج تا ششم هجری ساخته شده است.
بخش هایی از این مسجد تاریخی و باارزش در سال 1193 هجری در اثر زلزله تخریب شد و سپس در زمان آغاز پادشاهی قاجار توسط حاکم وقت تبریز مورد بازسازی قرار گرفت. همچنین در زمان معاصر نیز این مسجد چندین بار مرمت شد که تقریبا شکل و ترکیب جدیدی به خود گرفت. البته هنوز برخی از نشانه های بنای قدیمی آن مانند طاق های بلند، آجرهای بزرگ، پایه های قطور، تزئینات مختلف و … باقی مانده است.
معماری مسجد جامع تبریز ابتدا به صورت تک ایوانه بوده و سپس به دو ایوانه تغییر کرده است. براساس باور بسیاری از کارشناسان و باستان شناسان، سبک و اصول ساخت بنای اولیه مسجد الگو گرفته شده از کاخ فیروزآباد است. از مهمترین تزئینات داخلی مسجد جامع شهر تبریز می توان به گچ بری، کتیبه با خط کوفی، سنگ کاری، آجرکاری، طرح های هندسی، خطاطی و … استفاده شده است. این تزئینات نشان دهنده اوج هنر معماران زمان سلجوقی را به نمایش گذاشته اند.
موزه های تبریز
موزه های مختلف که اکثر آنها در عمارت ها و خانه های تاریخی دایر شده اند را می توان از جذاب ترین جاذبه های توریستی تبریز دانست. بازدید از این موزه ها به شما کمک می کند با تاریخ پربار و فرهنگ غنی تبریز به خوبی آشنا شوید و اوقات خاطره انگیزی را تجربه کنید.
موزه مشروطه
موزه مشروطه یا همان خانه مشروطه را می توان بدون شک به عنوان مهمترین موزه شهر تبریز معرفی کرد. تبریز از دیرباز تاکنون جزو مراکز مهم اقتصادی، صنعتی، سیاسی، مذهبی، فرهنگی و هنری بوده و نماد انقلاب مشروطه لقب گرفته است. بسیاری از عناصر کلیدی انقلاب مشروطه ایران در تبریز و در این خانه معروف فعالیت می نمودند که از مهمترین آنها می توان به ستارخان و باقرخان اشاره کرد.
خانه تاریخی مشروطه که در سال 1247 ساخته شده، محل زندگی یکی از بازرگانان نامدار آن زمان به نام حاج مهدی کوزه کنانی بوده است. وی در سال 1287 پس از به توپ بسته شدن مجلس توسط محمد علی شاه قاجار، این عمارت را در اختیار مشروطه خواهان قرار داد. در این مکان جلسات بسیار مهمی بین سران و بزرگان مشروطیت برگزار می شد.
در سال 1375 در این عمارت تاریخی موزه ای به نام موزه مشروطیت دایر شد که آثار و اسناد مربوط به انقلاب مشروطه را در معرض نمایش قرار داد. از مهمترین وسایل موزه مشروطه تبریز می توان به تندیس ها و مجسمه های اشخاص بزرگ و مهم انقلاب مشروطه، سلاح کمری ستارخان، وسایل شخصی افراد سرشناس، دستگاه چاپ شب نامه ها، اسناد تاریخی و فرمان مشروطیت اشاره کرد.
همانطور که گفته شد موزه مشروطه در خانه ای تاریخی برپا شده است. از این رو یکی دیگر از دلایل جذابیت این مکان معماری منحصربفرد و باشکوه آن می باشد. بنای دو طبقه خانه مشروطه 1300 مترمربع مساحت دارد و از سنگ، آجر و خشت ساخته شده است. سبک معماری این عمارت قاجاری بوده و از تزئینات چشم نوازی برخوردار می باشد. سرستون های گچبری شده، درب های منبت کاری، پنجره های ارسی با شیشه های رنگی و … باعث زیبایی خانه مشروطه شده اند.
موزه استاد شهریار
کمتر کسی است که نام استاد شهریار را نشنیده باشد. همانطور که می دانید استاد شهریار یکی از شاعران برجسته ایران است که سروده های وی مانند منظومه حیدر ابابا سلام طرفداران بسیاری دارد. سومین خانه استاد شهریار که بیست سال پایانی عمر خود را در آن گذرانده اند، هم اکنون به عنوان موزه ای در تبریز شناخته می شود.
این خانه زیبا، دنج و باصفا پس از مرگ استاد توسط شهرداری خریداری شده و با توافق خانواده ایشان به محل نمایش آثار و وسایل شخصی این شاعر بزرگ تبدیل شده است. در موزه شهریار تبریز می توانید اسناد و مدارک مختلف مربوط به استاد شهریار، یک ساز کمانچه منحصربفرد، بشقاب های قدیمی و … مشاهده کنید.
موزه آذربایجان
اگر از علاقمندان به باستان شناسی هستید، فرصت بازدید از موزه آذربایجان را در سفر به تبریز از دست ندهید. این موزه به عنوان دومین موزه باستان شناسی کشور بعد از موزه ملی ایران تهران شناخته می شود و از اهمیت بالایی برخوردار است. احداث بنای موزه آذربایجان براساس نقشه ای از باستان شناس معروف فرانسوی به نام آندره گدار و با الهام از سبک معماری آذربایجان در بین سال های 1337 تا 1341 صورت گرفته است.
این موزه شگفت انگیز دارای آثار تاریخی و هنری متعلق به دوران های پیش از اسلام و دوران اسلامی است. در این موزه گنجینه ای گرانبها از دوازده هزار قطعه اشیای عتیقه دارد که در بخش های مختلف در معرض نمایش قرار گرفته اند. از مهمترین این اشیا می توان به سفالینه های هفت هزار ساله تپه اسماعیل آباد، سنگ های معدنی سرپانتین با نقوش گیاهان و حیوانات متعلق به دوران پیش از تاریخ، اجساد مدفون در هزاره اول قبل از میلاد، ظروف سفالی دوره ایلخانی، سکه های قدمی متعلق به دوران های مختلف از هخامنشی تا قاجاریه و … اشاره کرد.
موزه قاجار
یکی دیگر از خانه های تاریخی تبریز به نام خانه امیر نظام گروسی به موزه ای جذاب و تماشایی تبدیل شده است. موزه قاجار در لیست جاذبه های توریست تبریز از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و هر ساله میزبان گردشگران و بازدیدکنندگان بسیاری است.
قدمت عمارت امیر نظام گروسی به دوران قاجار بازمی گردد که معماری منحصربفردی دارد. این خانه دو طبقه با زیربنای 1500 مترمربع دارای یک ایوان باشکوه با 16 ستون و سرستون های فوق العاده زیبا، دو حیاط اندرونی و بیرونی، اتاق های مختلف با پنجره های مشبک و شیشه های رنگی، گچ بری ها و آینه کاری های هنرمندانه و آجرکاری های بی نظیری است.
موزه قاجار که در این خانه باشکوه دایر شده است، دارای تالارهای مختلف به نام های تالار سکه، فلزات، موسیقی، خاتم، بافته، چینی، آبگینه، سنگ، اسلحه، رجال و فرامین، فانوس، قفل، معماری و شهرسازی است.
جاذبه های طبیعی تبریز
به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه، تبریز دارای جاذبه های طبیعی متنوع و منحصربفردی است. قطعا در سفر به تبریز برای انتخاب بهترین جاذبه طبیعی به چالش کشیده خواهید شد، زیرا هر کدام از آنها زیبایی خاص خود را دارد. قطعا از تماشای طبیعت ناب و مناظر و چشم اندازهای خیره کننده تبریزو اطراف آن سیر نمی شوید و دوست دارید زمان بیشتری را به بازدید از آنها اختصاص دهید.
کوه عینالی
یکی از محبوبترین و معروفترین دیدنی های طبیعی و جاذبه های توریستی تبریز، کوه عینالی است. ارتفاع این کوه که در نزدیکی شهر قرار دارد، 1960 متر از سطح دریا می باشد و شما می توانید از فراز آن چشم انداز زیبایی از شهر تبریز را تماشا کنید. اگر علاقمند به کوهنوردی و صخره نوردی هستید، کوه عینالی تبریز بهترین گزینه است.
در این منطقه امکانات رفاهی و تفریحات متنوعی نیز برای گردشگران و بازدیدکنندگان در نظر گرفته شده است که از مهمترین آنها می توان به رستوران، کافی شاپ، استراحتگاه، تله کابین و … اشاره کرد. همچنین یک اثر تاریخی به نام بقعه عون ابن علی متعلق به دوران ایلخانی نیز بالای کوه عینالی قرار دارد که بازدید از آن خالی از لطف نیست.
جنگل ارسباران
جنگل ارسباران با طبیعت بکر، چشم اندازهای خارق العاده و مناظر مسحور کننده یکی از دیدنی ترین و رویایی ترین جاذبه های توریستی تبریز است. این جنگل شگفت انگیز با 130 هزار هکتار وسعت در نزدیکی تبریز و در مسیر شهر اهر و منطقه کلیبر واقع شده است.
ارسباران که به عنوان پارک ملی و همچنین زیست کره نیز شناخته می شود، از پوشش گیاهی و جانوری متنوعی برخوردار است. 15 درصد از گونه های گیاهی کشور در ارسباران وجود دارند که 46 درصد آنها کاربرد دارویی، 20 درصد کاربرد تزئینی و 17 درصد کاربرد تغذیه ای دارند.
اگر به آشنایی با فرهنگ مردمان محلی و بومی آذربایجان به ویژه عشایر این منطقه علاقمند هستید، می توانید به ییلاقات ارسباران بروید. در این ییلاقات علاوه بر تماشای مناظر زیبا و چشم نواز، می توانید با فرهنگ مردم عشایر آشنا شوید و از مهمان نوازی آنها لذت ببرید.
روستای کندوان
در فاصله یک ساعت از تبریز روستایی عجیب و اسرارآمیز به نام کندوان وجود دارد که در لیست جاذبه های توریستی تبریز قرار گرفته است. این روستای صخره ای در پای دامنه کوه سهند واقع شده و خانه های آن به صورت سنگی و در دل کوه ساخته شده اند.
صخره های آتش فشانی این منطقه به شکل کله قندی بوده و با نام کران شناخته می شوند که از ویژگی های شاخص کندوان به شمار می روند. مردم روستا از طریق حفر این صخره ها منازل خود را ساخته اند که قطعا با تماشای آنها از نزدیک مات و مبهوت می شوید.
از آنجایی که کندوان مانند بسیاری از روستاها متروکه و خالی و از سکنه نیست و مردم در منازل منحصربفرد زندگی می کنند، به عنوان یکی از نمونه های زنده معماری صخره ای و درحال سکونت دنیا محسوب می گردد. قدمت روستای تاریخی کندوان که یکی از خاص ترین جاذبه های طبیعی تبریز محسوب می شود، به زمان حمله مغولات به ایران بازمی گردد.
کوه های آلاداغ لار
در 25 کیلومتری شمال شرق تبریز و در مسیر تبریز به اهر رشته کوه های جالبی به چشم می خورد که به رنگ های قرمز، نارنجی، زرد و سبز هستند. این کوه های رنگی که مانند یک اثر هنری هستند، بر اثر میلیون ها سال فشرده شدن و اکسید شدن مواد معدنی و ماسه سنگ ایجاد شده اند.
کوه های آلاداغ لار از دیدنی ترین جاذبه های توریستی تبریز محسوب می شوند که نباید فرصت بازدید از آنها را از دست بدهید. با قدم زدن در این منطقه و تماشای مناظر خارق العاده گویی در حال گشت و گذار در سیاره دیگری هستید. اگر می خواهید سفری متفاوت و به یادماندنی به تبریز داشته باشید، از کوه های آلاداغ لار غافل نشوید.
جاذبه های توریستی تبریز و سفری همه چیز تمام
تبریز را می توان یک مقصد گردشگری همه چیز تمام دانست؛ زیرا هر نوع جاذبه توریستی که فکرش را بکنید در این شهر پیدا می شود. جاذبه های تاریخی، طبیعی، موزه ها و … در تبریز جزو بهترین مکان های دیدنی ایران محسوب می شوند که هر ساله گردشگران زیادی را جذب می کنند. با انتخاب تبریز به عنوان مقصد سفر می توانید یک مسافرت فراموش نشدنی را تجربه کنید.
